Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində oğurluq cinayətləri ciddi bir cinayətdir və ölkənin hüquq sistemi bu cür qanunsuz fəaliyyətlərə qarşı sərt mövqe tutur. BƏƏ-nin cinayət məcəlləsində xırda oğurluq, böyük oğurluq, soyğunçuluq və soyğunçuluq da daxil olmaqla oğurluğun müxtəlif formaları üçün aydın qaydalar və cəzalar nəzərdə tutulur. Bu qanunlar fərdlərin və müəssisələrin hüquq və mülkiyyətlərini qorumaqla yanaşı, təhlükəsiz və nizamlı bir cəmiyyəti təmin etmək məqsədi daşıyır. BƏƏ-nin qanunu və asayişi qorumaq öhdəliyi ilə oğurluq cinayətləri ilə bağlı xüsusi qanunları və nəticələri anlamaq həm sakinlər, həm də qonaqlar üçün çox vacibdir.
BƏƏ qanunlarına əsasən oğurluq cinayətlərinin müxtəlif növləri hansılardır?
- Xırda Oğurluq (Qabaq): Kiçik oğurluq kimi də tanınan kiçik oğurluq nisbətən aşağı qiymətə malik olan əmlakın və ya əşyaların icazəsiz alınmasını nəzərdə tutur. Bu tip oğurluq adətən BƏƏ qanunlarına əsasən cinayət kimi təsnif edilir.
- Böyük Oğurluq (Cəza): Böyük oğurluq və ya böyük oğurluq, əhəmiyyətli dəyəri olan əmlakın və ya aktivlərin qanunsuz olaraq alınmasına aiddir. Bu, ağır cinayət hesab olunur və xırda oğurluqdan daha ağır cəzalar nəzərdə tutur.
- Soyğunçuluq: Soyğunçuluq, bir çox hallarda zorakılıq, təhdid və ya hədə-qorxu ilə başqa şəxsin əmlakını zorla ələ keçirmə əməli kimi müəyyən edilir. Bu cinayət BƏƏ qanunlarına görə ağır cinayət hesab olunur.
- Oğurluq: Oğurluq, oğurluq kimi cinayət törətmək məqsədi ilə binaya və ya binaya qanunsuz daxil olmağı nəzərdə tutur. Bu cinayət ağır cinayət kimi təsnif edilir və həbs və cərimə ilə cəzalandırılır.
- Mənimsəmə: Mənimsəmə, əmanət edilmiş şəxs tərəfindən aktivlərin və ya vəsaitlərin saxta yolla mənimsənilməsinə və ya mənimsənilməsinə aiddir. Bu cinayət adətən iş yerində və ya maliyyə qurumlarında oğurluqla əlaqələndirilir.
- Avtomobil Oğurluğu: Avtomobil, motosiklet və ya yük maşını kimi motorlu nəqliyyat vasitəsinin icazəsiz alınması və ya oğurlanması nəqliyyat vasitəsinin oğurluğunu təşkil edir. Bu cinayət BƏƏ qanunlarına görə cinayət hesab olunur.
- Şəxsiyyət Oğurluğu: Şəxsiyyət oğurluğu başqasının şəxsi məlumatlarının, məsələn, adı, şəxsiyyətini təsdiq edən sənədlər və ya maliyyə təfərrüatlarının saxta məqsədlər üçün qanunsuz əldə edilməsini və istifadəsini nəzərdə tutur.
Qeyd etmək vacibdir ki, BƏƏ qanunvericiliyinə uyğun olaraq bu oğurluq cinayətlərinə görə cəzanın şiddəti oğurlanmış əmlakın dəyəri, güc və ya zorakılığın tətbiqi və cinayətin ilk dəfə və ya təkrar cinayət olub-olmaması kimi amillərdən asılı olaraq dəyişə bilər. .
BƏƏ, Dubay və Şarjada oğurluq işlərinə necə baxılır və mühakimə olunur?
Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində bütün əmirliklərdə oğurluq cinayətlərini tənzimləyən federal cinayət məcəlləsi var. BƏƏ-də oğurluq hallarının necə idarə olunduğu və mühakimə olunduğu ilə bağlı əsas məqamlar bunlardır:
BƏƏ-də oğurluq cinayətləri Dubay və Şarja da daxil olmaqla bütün əmirliklərdə eyni qaydada tətbiq olunan Federal Cinayət Məcəlləsi (3-ci il 1987 saylı Federal Qanun) ilə tənzimlənir. Cinayət məcəlləsində xırda oğurluq, böyük quldurluq, soyğunçuluq, soyğunçuluq və mənimsəmə kimi oğurluq cinayətlərinin müxtəlif növləri və onların müvafiq cəzaları müəyyən edilmişdir. Oğurluq hallarının bildirilməsi və araşdırılması adətən yerli polis orqanlarına şikayət verməklə başlayır. Dubayda Dubay Polisinin Cinayət Axtarış Departamenti bu cür işlərlə məşğul olur, Şarjada isə Şarja Polisinin Cinayət Axtarış Departamenti cavabdehdir.
Polis dəlilləri toplayaraq istintaqı yekunlaşdırdıqdan sonra iş əlavə araşdırmalar üçün müvafiq Respublika Prokurorluğuna təhvil verilir. Dubayda bu, Dubay Dövlət Prokurorluğu, Şarjada isə Şarja Dövlət Prokurorluğudur. Bundan sonra ittiham tərəfi işi müvafiq məhkəmələrə təqdim edəcək. Dubayda oğurluq işlərinə Birinci İnstansiya Məhkəməsi, Apellyasiya Məhkəməsi və Kassasiya Məhkəməsindən ibarət Dubay Məhkəmələri baxır. Eynilə, Şarjada Şarja Məhkəmələri sistemi eyni iyerarxik quruluşa uyğun olaraq oğurluq işlərinə baxır.
BƏƏ-də oğurluq cinayətlərinə görə cəzalar Federal Cinayət Məcəlləsində göstərilmişdir və BƏƏ vətəndaşı olmayanlar üçün həbs, cərimələr və bəzi hallarda deportasiya ola bilər. Cəzanın şiddəti oğurlanmış əmlakın dəyəri, güc və ya zor tətbiqi, cinayətin ilk dəfə və ya təkrar törədilməsi kimi amillərdən asılıdır.
BƏƏ əcnəbilər və ya əcnəbi vətəndaşlarla bağlı oğurluq işlərinə necə baxır?
BƏƏ-nin oğurluq cinayətləri ilə bağlı qanunları həm Əmirlik vətəndaşlarına, həm də ölkədə yaşayan və ya səfər edən əcnəbilərə və ya xarici vətəndaşlara eyni dərəcədə şamil edilir. Oğurluq cinayətlərində ittiham olunan əcnəbi vətəndaşlar Federal Cinayət Məcəlləsinə uyğun olaraq istintaq, təqib və məhkəmə prosesləri daxil olmaqla, Əmirlik vətəndaşları ilə eyni hüquqi prosesdən keçəcəklər.
Bununla belə, cəza məcəlləsində qeyd olunan həbs və cərimə kimi cəzalara əlavə olaraq, ağır oğurluq cinayətlərinə görə məhkum olunmuş əcnəbilər və ya xarici vətəndaşlar BƏƏ-dən deportasiya oluna bilər. Bu aspekt adətən cinayətin ağırlığından və fərdin vəziyyətindən asılı olaraq məhkəmənin və müvafiq orqanların ixtiyarına verilir. BƏƏ-dəki əcnəbilər və əcnəbi vətəndaşlar üçün oğurluq və mülkiyyət cinayətləri ilə bağlı ölkənin qanunlarından xəbərdar olmaq və onlara əməl etmək çox vacibdir. İstənilən pozuntular onların BƏƏ-də yaşamaq və işləmək qabiliyyətinə təsir edən potensial həbs, ağır cərimələr və deportasiya daxil olmaqla ciddi hüquqi nəticələrə səbəb ola bilər.
BƏƏ-də müxtəlif növ oğurluq cinayətlərinə görə cəzalar hansılardır?
| Oğurluq cinayətinin növü | Cəza |
|---|---|
| Kiçik Oğurluq (3,000 AED-dən az olan əmlak) | 6 aya qədər həbs və/və ya 5,000 AED-ə qədər cərimə |
| Bir qulluqçu və ya işçi tərəfindən oğurluq | 3 ilə qədər həbs və/və ya 10,000 AED-ə qədər cərimə |
| Mənimsəmə və ya dələduzluq yolu ilə oğurluq | 3 ilə qədər həbs və/və ya 10,000 AED-ə qədər cərimə |
| Böyük Oğurluq (3,000 AED-dən çox olan əmlak) | 7 ilə qədər həbs və/və ya 30,000 AED-ə qədər cərimə |
| Ağırlaşdırılmış Oğurluq (Zorakılıq və ya zorakılıq hədəsi ilə) | 10 ilə qədər həbs və/və ya 50,000 AED-ə qədər cərimə |
| Oğurluq | 10 ilə qədər həbs və/və ya 50,000 AED-ə qədər cərimə |
| Oğurluq | 15 ilə qədər həbs və/və ya 200,000 AED-ə qədər cərimə |
| Şəxsiyyət oğurluğu | Cəzalar cinayətin konkret hallarına və dərəcəsinə görə dəyişir, lakin həbs və/və ya cərimələri əhatə edə bilər. |
| Avtomobil Oğurluğu | Adətən 7 ilə qədər həbs və/və ya 30,000 AED-ə qədər cərimələr daxil olmaqla, böyük oğurluğun bir növü kimi qəbul edilir. |
Qeyd etmək vacibdir ki, bu cəzalar BƏƏ Federal Cinayət Məcəlləsinə əsaslanır və faktiki cəza işin konkret hallarından, məsələn, oğurlanmış əmlakın dəyərindən, güc və ya zorakılığın tətbiqindən və cinayət ilk dəfə və ya təkrarlanan cinayətdir. Bundan əlavə, ağır oğurluq cinayətlərinə görə məhkum olunmuş əcnəbilər və ya xarici vətəndaşlar BƏƏ-dən deportasiya oluna bilər.
Özünü və əmlakını qorumaq üçün təhlükəsizlik tədbirlərini həyata keçirmək, şəxsi və maliyyə məlumatlarını qorumaq, təhlükəsiz ödəniş üsullarından istifadə etmək, maliyyə əməliyyatlarında lazımi yoxlama aparmaq və hər hansı şübhəli dələduzluq və ya oğurluq halları barədə səlahiyyətli orqanlara dərhal məlumat vermək məsləhətdir.
BƏƏ-nin hüquq sistemi xırda oğurluğu və oğurluğun ağır formalarını necə fərqləndirir?
BƏƏ-nin Federal Cinayət Məcəlləsi oğurlanmış əmlakın dəyərinə və cinayəti əhatə edən şəraitə əsasən xırda oğurluq və oğurluğun daha ağır formaları arasında aydın şəkildə fərqlənir. Kiçik oğurluq kimi də tanınan xırda oğurluq adətən nisbətən aşağı dəyərə malik (3,000 AED-dən az) əmlakın və ya əşyaların icazəsiz alınmasını nəzərdə tutur. Bu, ümumiyyətlə, qeyri-qanuni cinayət kimi təsnif edilir və altı aya qədər həbs və/və ya 5,000 AED-ə qədər cərimə kimi daha yüngül cəzalar nəzərdə tutur.
Bunun əksinə olaraq, böyük oğurluq və ya ağır oğurluq kimi oğurluğun ağır formaları əhəmiyyətli dəyəri olan (3,000 AED-dən çox) əmlakın və ya aktivlərin qanunsuz olaraq alınmasını və ya oğurluq zamanı zorakılıq, hədə və ya hədə-qorxudan istifadəni əhatə edir. Bu cinayətlər BƏƏ qanunlarına əsasən ağır cinayətlər kimi qiymətləndirilir və bir neçə il müddətinə azadlıqdan məhrumetmə və əhəmiyyətli cərimələr də daxil olmaqla daha sərt cəzalarla nəticələnə bilər. Məsələn, böyük oğurluq yeddi ilə qədər həbs və/və ya 30,000 AED-ə qədər cərimə ilə nəticələnə bilər, zorakılıqla müşayiət olunan ağır oğurluq isə on ilə qədər həbs və/və ya 50,000 AED-ə qədər cərimə ilə nəticələnə bilər.
BƏƏ-nin hüquq sistemində xırda oğurluq və oğurluğun ağır formaları arasında fərq ona əsaslanır ki, cinayətin ağırlığı və onun qurbana təsiri cəzanın şiddətində əks olunmalıdır. Bu yanaşma cinayət əməllərinin qarşısının alınması ilə cinayətkarlar üçün ədalətli və mütənasib nəticələrin təmin edilməsi arasında tarazlığı saxlamaq məqsədi daşıyır.
BƏƏ-də oğurluq işlərində təqsirləndirilən şəxslərin hüquqları hansılardır?
BƏƏ-də oğurluq cinayətlərində təqsirləndirilən şəxslərin qanuna uyğun olaraq müəyyən qanuni hüquqları və müdafiələri var. Bu hüquqlar ədalətli məhkəmə araşdırmasını və lazımi prosesi təmin etmək üçün nəzərdə tutulub. Oğurluq işlərində təqsirləndirilən şəxslərin bəzi əsas hüquqlarına qanuni təmsilçilik hüququ, lazım gəldikdə tərcüməçi hüququ və onların müdafiəsində sübut və şahidlər təqdim etmək hüququ daxildir.
BƏƏ-nin ədliyyə sistemi də təqsirsizlik prezumpsiyası prinsipini dəstəkləyir, yəni təqsirləndirilən şəxslər ağlabatan şübhələrdən kənar günahı sübuta yetirilənə qədər günahsız sayılırlar. İstintaq və məhkəmə prosesi zamanı hüquq-mühafizə orqanları və məhkəmə orqanları müvafiq prosedurlara əməl etməli və təqsirləndirilən şəxsin özünə qarşı ittihama qarşılıq hüququ və onlara qarşı irəli sürülən ittihamlardan xəbərdar olmaq hüququ kimi hüquqlarına hörmət etməlidir.
Bundan əlavə, təqsirləndirilən şəxslər ədalət mühakiməsinin pozulmasına inandıqda və ya yeni sübutlar ortaya çıxarsa, məhkəmənin çıxardığı hər hansı məhkumluq və ya hökmdən şikayət vermək hüququna malikdirlər. Apellyasiya şikayəti prosesi yuxarı instansiya məhkəməsinə işə baxmaq və məhkəmə prosesinin ədalətli və qanuna uyğun aparılmasını təmin etmək imkanı yaradır.
BƏƏ-də oğurluq cinayətlərinə görə Şəriət qanunu və Cinayət Məcəlləsinə əsasən fərqli cəzalar varmı?
Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri həm şəriət qanununun, həm də Federal Cinayət Məcəlləsinin tətbiq olunduğu ikili hüquq sistemini izləyir. Şəriət qanunu əsasən müsəlmanların şəxsi statusu məsələlərində və bəzi cinayət işlərində istifadə olunsa da, Federal Cinayət Məcəlləsi BƏƏ-də bütün vətəndaşlar və sakinlər üçün cinayət əməllərini, o cümlədən oğurluq cinayətlərini tənzimləyən qanunvericiliyin əsas mənbəyidir. Şəriət qanunlarına görə, oğurluğa görə cəza (“sarıqə” kimi tanınır) cinayətin konkret vəziyyətindən və İslam hüquq alimlərinin şərhindən asılı olaraq dəyişə bilər. Ümumiyyətlə, şəriət qanunları oğurluğa görə ağır cəzalar, məsələn, təkrar cinayətlərə görə əlin kəsilməsi kimi cəzalar nəzərdə tutur. Bununla belə, BƏƏ-də bu cəzalar nadir hallarda həyata keçirilir, çünki ölkənin hüquq sistemi cinayət işlərində ilk növbədə Federal Cinayət Məcəlləsinə əsaslanır.
BƏƏ-nin Federal Cinayət Məcəlləsi xırda oğurluqdan tutmuş böyük soyğunçuluğa, soyğunçuluğa və ağır oğurluğa qədər müxtəlif oğurluq cinayətləri üçün xüsusi cəzalar nəzərdə tutur. Bu cəzalar adətən oğurlanmış əmlakın dəyəri, zorakılıq və ya güc tətbiqi və cinayətin ilk və ya təkrar cinayət olub-olmaması kimi amillərdən asılı olaraq cəzanın şiddəti ilə həbs və/yaxud cərimələri əhatə edir. Qeyd etmək vacibdir ki, BƏƏ-nin hüquq sistemi həm şəriət prinsiplərinə, həm də kodlaşdırılmış qanunlara əsaslansa da, oğurluq cinayətlərinə görə şəriət cəzalarının tətbiqi praktikada olduqca nadirdir. Federal Cinayət Məcəlləsi oğurluq cinayətlərinin təqibi və cəzalandırılması üçün qanunvericiliyin əsas mənbəyi kimi xidmət edir, müasir hüquqi təcrübələrə və beynəlxalq standartlara uyğun gələn hərtərəfli çərçivə təmin edir.
BƏƏ-də oğurluq hallarını bildirmək üçün hüquqi proses necədir?
BƏƏ-də oğurluq hallarının bildirilməsi üçün hüquqi prosesdə ilk addım yerli polis orqanlarına şikayət etməkdir. Bu, ən yaxın polis bölməsinə baş çəkmək və ya onların təcili qaynar xətt nömrələri vasitəsilə əlaqə saxlamaqla edilə bilər. Hadisə barədə dərhal məlumat vermək və oğurlanmış əşyaların təsviri, oğurluğun təxmini vaxtı və yeri və hər hansı potensial sübut və ya şahidlər daxil olmaqla, mümkün qədər çox təfərrüat təqdim etmək vacibdir.
Şikayət edildikdən sonra polis faktla bağlı araşdırmalara başlayacaq. Bu, cinayət yerindən sübutların toplanması, potensial şahidlərin dindirilməsi və əgər varsa, müşahidə kameralarının görüntülərini nəzərdən keçirməyi əhatə edə bilər. Polis həmçinin şikayətçidən araşdırmalarına kömək etmək üçün əlavə məlumat və ya sənədlər tələb edə bilər. İstintaq kifayət qədər sübutlar verərsə, iş növbəti məhkəmə araşdırması üçün Respublika Prokurorluğuna veriləcək. Prokuror sübutları nəzərdən keçirəcək və şübhəli şəxs(lər)ə qarşı ittiham irəli sürmək üçün əsasların olub-olmadığını müəyyən edəcək. Əgər ittiham irəli sürülürsə, iş məhkəmə baxışına gedəcək.
Məhkəmə baxışı zamanı həm ittiham tərəfi, həm də müdafiə tərəfi öz arqumentlərini və sübutlarını hakim və ya hakimlər kollegiyası qarşısında təqdim etmək imkanı əldə edəcəklər. Təqsirləndirilən şəxsin qanuni təmsilçilik hüququ var və şahidləri çarpaz dindirə və onlara qarşı təqdim edilmiş sübutlara etiraz edə bilər. Əgər təqsirləndirilən şəxs oğurluq ittihamı ilə təqsirli bilinərsə, məhkəmə BƏƏ-nin Federal Cinayət Məcəlləsinə uyğun olaraq cəza təyin edəcək. Cəzanın şiddəti oğurlanmış əmlakın dəyəri, güc və ya zor tətbiqi, cinayətin ilk dəfə və ya təkrar törədilmiş cinayət olması kimi amillərdən asılı olacaq. Cəzalar ağır oğurluq cinayətləri halında BƏƏ vətəndaşı olmayanlar üçün cərimə və həbsdən deportasiyaya qədər dəyişə bilər.
Qeyd etmək vacibdir ki, bütün məhkəmə prosesində təqsirləndirilən şəxsin hüquqları, o cümlədən təqsirliliyi sübuta yetirilənə qədər təqsirsizlik prezumpsiyası, qanuni təmsilçilik hüququ və hər hansı məhkumluq və ya hökmdən şikayət etmək hüququ təmin edilməlidir.
