Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri insan həyatının qeyri-qanuni şəkildə alınmasını cəmiyyətə qarşı ən dəhşətli cinayətlərdən biri hesab edir. Qətl və ya qəsdən başqa bir insanın ölümünə səbəb olmaq, BƏƏ qanunlarına əsasən ən ağır cəzaları çəkən ağır cinayət hesab olunur. Ölkənin hüquq sistemi BƏƏ cəmiyyətinin və idarəçiliyinin əsas sütunları olan insan ləyaqətinin qorunması və asayişin qorunması kimi İslam prinsiplərindən irəli gələn adam öldürmə hallarına sıfır dözümlülüklə yanaşır.
Vətəndaşlarını və sakinlərini adam öldürmə zorakılığı təhlükəsindən qorumaq üçün BƏƏ müxtəlif qətl və günahkar adam öldürmə kateqoriyalarını müəyyən edən geniş hüquqi çərçivəni təmin edən aydın qanunlar qəbul etmişdir. Sübut edilmiş qətl ittihamları üçün cəzalar 25 il müddətinə azadlıqdan məhrum etmədən tutmuş ömürlük həbsə, külli miqdarda qan pulu təzminatına və BƏƏ məhkəmələri tərəfindən ən iyrənc hesab edilən işlərdə güllələnmə ilə ölüm cəzasına qədər dəyişir. Aşağıdakı bölmələr BƏƏ-də qətl və adam öldürmə cinayətləri ilə bağlı xüsusi qanunları, hüquqi prosesləri və cəza təlimatlarını təsvir edir.
Dubay və BƏƏ-də qətl cinayətləri ilə bağlı qanunlar hansılardır?
- 3-ci il 1987 saylı Federal Qanun (Cinayət Məcəlləsi)
- 35-ci il tarixli 1992 saylı Federal Qanun (Narkotiklərlə Mübarizə Qanunu)
- 7-cı il tarixli 2016 saylı Federal Qanun (Ayrı-seçkilik/Nifrətlə Mübarizə haqqında Qanuna Dəyişiklik edilməsi)
- Şəriət Qanununun Prinsipləri
3-ci il tarixli 1987 saylı Federal Qanun (Cinayət Məcəlləsi) qəsdən adam öldürmə, namusla qətl, uşaq öldürmə və qəsdən adam öldürmə kimi günahkar adam öldürmə cinayətlərini və onların cəzalarını müəyyən edən əsas qanunvericilikdir. 332-ci maddə qəsdən adam öldürməyə görə ölüm cəzasını tələb edir. 333-338-ci maddələr mərhəmətli qətllər kimi digər kateqoriyaları əhatə edir. BƏƏ Cinayət Məcəlləsi 2021-ci ildə yeniləndi və 3-ci il tarixli 1987 saylı Federal Qanunu 31-ci il tarixli 2021 saylı Federal Fərman Qanunu ilə əvəz etdi. Yeni Cinayət Məcəlləsi qətl cinayətləri üçün köhnə ilə eyni prinsipləri və cəzaları saxlayır, lakin konkret məqalələr və nömrələr dəyişə bilər.
35-ci il tarixli 1992 saylı Federal Qanunda (Narkotiklərlə Mübarizə Qanunu) da qətllə bağlı müddəalar var. 4-cü maddə qəsdən olmasa belə, insan ölümünə səbəb olan narkotik cinayətlərinə görə ölüm cəzasına icazə verir. Bu sərt mövqe qeyri-qanuni narkotik ticarətinin qarşısını almaq məqsədi daşıyır. 6-cı il tarixli 7 saylı Federal Qanunun 2016-cı maddəsi din, irq, kasta və ya etnik mənsubiyyətə qarşı ayrı-seçkilik əsasında nifrət cinayətləri və qətllər üçün ayrıca müddəalar təqdim etmək üçün mövcud qanunvericiliyə dəyişiklik etdi.
Bundan əlavə, BƏƏ məhkəmələri qətl işlərinə baxarkən müəyyən şəriət prinsiplərinə riayət edirlər. Bunlara şəriət qanunlarına görə cinayət niyyəti, təqsirkarlıq və qəsdən niyyət kimi amillərin nəzərə alınması daxildir.
Dubay və BƏƏ-də qətl cinayətlərinin cəzası nədir?
Bu yaxınlarda qüvvəyə minmiş 31-ci il tarixli 2021 saylı Federal Fərman Qanununa (BƏƏ Cinayət Məcəlləsi) uyğun olaraq, qəsdən və qanunsuz olaraq başqa bir şəxsin ölümünə qəsdən və qeyri-qanuni səbəb olan qəsdən adam öldürmə cəzası ölüm cəzasıdır. Müvafiq maddədə açıq şəkildə göstərilir ki, təqsirkar adam öldürmənin bu ən iyrənc növünə görə təqsirli bilinən şəxslər güllələnmə üsulu ilə edam cəzasına məhkum edilirlər. Qadınların ailə üzvləri tərəfindən müəyyən mühafizəkar ənənələrin pozulduğu güman edilən şəkildə öldürüldüyü namusla bağlı qətllərə görə, 384/2-ci maddə hakimlərə işin xüsusiyyətlərinə əsaslanaraq ya ölüm cəzası, ya da ömürlük həbs cəzası kimi maksimum cəzalar təyin etmək səlahiyyəti verir.
Qanun yeni doğulmuş uşağın qanunsuz öldürülməsi kimi müəyyən digər kateqoriyalara gəldikdə fərqlər qoyur. Bu cinayətlə bağlı 344-cü maddədə cəzanı yüngülləşdirən hallar və təqsirkarı sövq edən amillər nəzərə alındıqdan sonra 1 ildən 3 ilədək daha yüngül həbs cəzası nəzərdə tutulur. Cinayət ehtiyatsızlığı, lazımi qayğı göstərilməməsi və ya qanuni öhdəlikləri yerinə yetirməməsi nəticəsində ölüm hallarına görə, 339-cu maddə 3 ildən 7 ilədək azadlıqdan məhrum etməni nəzərdə tutur.
35-ci il tarixli 1992 saylı Federal Qanuna (Narkotiklərlə Mübarizə Qanununa) əsasən, 4-cü maddə açıq şəkildə qeyd edir ki, narkotik vasitələrin istehsalı, saxlanması və ya qanunsuz dövriyyəsi kimi narkotiklərlə əlaqəli hər hansı cinayət, hətta qəsdən də olsa, bilavasitə şəxsin ölümünə səbəb olarsa, ən yüksək cəza nəzərdə tutulur. təqsirkar şəxslərə edamla ölüm cəzası verilə bilər.
Bundan əlavə, qüvvəyə mindikdən sonra bəzi müddəaları dəyişdirən 7-cı il tarixli 2016 saylı Federal Qanun, qətllər və ya təqsirli adam öldürmələrin qurbanın dininə, irqinə, kasta, etnik və ya milli mənşəli.
Qeyd etmək vacibdir ki, BƏƏ məhkəmələri də qəsdən adam öldürmələrlə bağlı işlərə baxarkən müəyyən şəriət prinsiplərinə əməl edirlər. Bu müddəa qurbanların qanuni varislərinə və ya ailələrinə ya cinayətkarın edamını tələb etmək, “diya” kimi tanınan pul qan pulu təzminatını qəbul etmək, ya da əfv etmək hüququ verir – və məhkəmənin qərarı zərərçəkmişin seçdiyi seçimə uyğun olmalıdır. ailə.
BƏƏ qətl hadisələrini necə mühakimə edir?
BƏƏ-nin qətl hadisələrini necə təqib etməsi ilə bağlı əsas addımlar bunlardır:
- Araşdırmalar – Polis və prokurorluq orqanları cinayətlə bağlı hərtərəfli araşdırma aparır, sübutlar toplayır, şahidləri dindirir və şübhəli şəxsləri yaxalayır.
- Ittihamlar – İstintaqın nəticələrinə əsasən, dövlət ittihamçısı təqsirləndirilən şəxsə qarşı rəsmi olaraq BƏƏ qanunlarına uyğun olaraq, qəsdən adam öldürməyə görə BƏƏ Cinayət Məcəlləsinin 384/2-ci maddəsi kimi müvafiq qətl cinayətinə görə ittiham irəli sürür.
- Məhkəmə icraatı – İş BƏƏ cinayət məhkəmələrində mühakimə olunur, prokurorlar əsaslı şübhələrdən kənar təqsiri müəyyən etmək üçün sübutlar və arqumentlər təqdim edirlər.
- Cavabdehin hüquqları – Təqsirləndirilən şəxsin BƏƏ Cinayət Məcəlləsinin 18-ci maddəsinə uyğun olaraq qanuni təmsilçilik, şahidləri dindirmək və ittihamlara qarşı müdafiə təmin etmək hüququ vardır.
- Hakimlərin Qiymətləndirilməsi – Məhkəmə hakimləri BƏƏ Cinayət Məcəlləsinin 19-cu maddəsinə uyğun olaraq təqsirkarlığı və qəsdən niyyəti müəyyən etmək üçün hər iki tərəfin bütün sübutlarını və ifadələrini qərəzsiz qiymətləndirirlər.
- Hökm – Təqsirli bilinərsə, hakimlər BƏƏ-nin cinayət məcəlləsinin müddəalarına və şəriət prinsiplərinə uyğun olaraq qətlin mühakiməsi və hökmünü əks etdirən hökm çıxarırlar.
- Apellyasiya Prosesi – Həm ittiham, həm də müdafiə tərəfinin BƏƏ Cinayət Məcəlləsinin 26-cı maddəsinə uyğun olaraq, əsaslandırıldığı halda, məhkəmənin qərarından yuxarı apellyasiya məhkəmələrinə şikayət etmək imkanı var.
- Hökmün icrası – Edam cəzaları üçün BƏƏ Cinayət Məcəlləsinin 384/2-ci maddəsinə uyğun olaraq, edamlar həyata keçirilməzdən əvvəl BƏƏ prezidentinin müraciəti və ratifikasiyası ilə bağlı ciddi protokollara əməl olunur.
- Qurbanın Ailə Hüquqları – Qəsdən düşünülmüş hallarda şəriət, BƏƏ Cinayət Məcəlləsinin 384/2-ci maddəsinə uyğun olaraq, qurbanların ailələrinə cinayətkarı əfv etmək və ya əvəzində qan pulu ilə kompensasiya qəbul etmək variantları verir.
BƏƏ-nin hüquq sistemi qətlin dərəcələrini necə müəyyənləşdirir və fərqləndirir?
31-ci il tarixli 2021 saylı Federal Fərman Qanununa uyğun olaraq BƏƏ Cinayət Məcəlləsi qeyri-qanuni qətllərin və ya günahkar qətllərin müxtəlif dərəcələrini təsnif etmək üçün ətraflı çərçivə təqdim edir. Qanunlar geniş mənada “qətl” adlandırılsa da, cinayətin arxasında niyyət, qəsdən planlaşdırma, şərait və motivlər kimi amillərə əsaslanaraq aydın fərqlər qoyur. BƏƏ qanunları ilə açıq şəkildə müəyyən edilmiş qətl cinayətlərinin müxtəlif dərəcələri aşağıdakılardır:
| Dərəcə | Tərif | Əsas amillər |
|---|---|---|
| Qəsdən Cinayət | Qəsdən planlaşdırma və bəd niyyətlə insanın ölümünə səbəb olma. | Əvvəlcədən müzakirə, qəsdən düşünmə və pis niyyətin sübutu. |
| Şərəf qatilləri | Müəyyən adət-ənənələrin pozulması ehtimalına görə qadın ailə üzvünün qanunsuz öldürülməsi. | Mühafizəkar ailə ənənələri/dəyərləri ilə əlaqəli motiv. |
| İnfantid | Qanunsuz olaraq yeni doğulmuş uşağın ölümünə səbəb olma. | Körpələrin öldürülməsi, yüngülləşdirici hallar nəzərə alınır. |
| Ehtiyatsızlıqdan Adam öldürmə | Cinayət ehtiyatsızlığı, qanuni öhdəlikləri yerinə yetirə bilməməsi və ya lazımi qayğı göstərilməməsi nəticəsində ölüm. | Səbəb kimi niyyət yox, səhlənkarlıq müəyyən edilib. |
Bundan əlavə, qanun 2016-cı ildə düzəliş edilmiş müddəalara əsasən, qurbanın dini, irqi, etnik mənsubiyyəti və ya milli mənsubiyyətinə qarşı ayrı-seçkilik əsasında qətl törədən nifrət cinayətləri üçün daha sərt cəzalar nəzərdə tutur.
BƏƏ məhkəmələri cinayətin hansı dərəcədə törədildiyini müəyyən etmək üçün hadisə yeri faktları, şahid ifadələri, təqsirləndirilən şəxslərin psixoloji qiymətləndirmələri və digər meyarlar kimi sübutları diqqətlə qiymətləndirir. Bu, cinayətin müəyyən edilmiş dərəcəsindən asılı olaraq yüngül həbs cəzalarından tutmuş maksimum ölüm cəzalarına qədər dəyişən hökmə birbaşa təsir göstərir.
BƏƏ adam öldürmə ittihamlarına görə ölüm cəzası tətbiq edirmi?
Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri öz qanunlarına əsasən müəyyən qətl ittihamlarına görə ölüm cəzası və ya ölüm cəzası tətbiq edir. Qəsdən və qanunsuz olaraq əvvəlcədən planlaşdırma və qəsdən bir insanın ölümünə səbəb olan qəsdən adam öldürmə, BƏƏ Cinayət Məcəlləsinə uyğun olaraq güllələnmə ilə ən sərt edam cəzasını çəkir. Ölüm cəzası qadınların ailə üzvləri tərəfindən namusla qətlə yetirilməsi, dini və ya irqi ayrı-seçkilik zəminində nifrət cinayəti zəminində törədilən qətllər, habelə insan tələfatı ilə nəticələnən narkotik ticarəti cinayətləri kimi digər hallarda da verilə bilər.
Bununla belə, BƏƏ cinayət mühakiməsi sistemində təsbit edilmiş ciddi hüquqi prosedurlara, eləcə də qətl mühakimələrinə görə ölüm hökmlərini tətbiq etməzdən əvvəl şəriət prinsiplərinə riayət edir. Bu, yuxarı məhkəmələrdə hərtərəfli apelyasiya prosesini, qurbanların ailələrinin edam əvəzinə əfv vermək və ya qan pulu təzminatını qəbul etmək seçimini və ölüm hökmlərini icra etməzdən əvvəl BƏƏ prezidenti tərəfindən yekun ratifikasiyanın məcburi olmasını əhatə edir.
BƏƏ qətldə təqsirləndirilən əcnəbi vətəndaşlarla bağlı işlərə necə baxır?
BƏƏ öz qətl qanunlarını həm vətəndaşlara, həm də ölkədə yaşayan və ya səfər edən xarici vətəndaşlara bərabər şəkildə tətbiq edir. Qeyri-qanuni qətllərdə təqsirləndirilən əcnəbilər Əmirlik vətəndaşları ilə eyni hüquqi proses və məhkəmə sistemi vasitəsilə mühakimə olunurlar. Qəsdən adam öldürmə və ya digər ağır cinayətlərdə təqsirli bilinərsə, xarici vətəndaşlar vətəndaşlar kimi ölüm cəzası ilə üzləşə bilərlər. Lakin onların əfv olunmaq və ya qurbanın ailəsinə şəriət prinsiplərinə əsaslanan qan pulu təzminatı ödəmək imkanları yoxdur.
Edam əvəzinə həbs cəzası verilən əcnəbi qətl məhkumları üçün əlavə hüquqi proses tam həbs cəzasını çəkdikdən sonra BƏƏ-dən deportasiyadır. BƏƏ, əcnəbilər üçün yüngüllük verməkdə və ya onun qətl qanunlarından yayınmağa icazə verməkdə heç bir istisna etmir. Səfirliklər konsulluq girişini təmin etmək üçün məlumatlandırılır, lakin yalnız BƏƏ-nin suveren qanunlarına əsaslanan məhkəmə prosesinə müdaxilə edə bilməzlər.
Dubay və BƏƏ-də qətl cinayətlərinin nisbəti nə qədərdir
Dubay və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) xüsusilə sənayeləşmiş ölkələrlə müqayisədə olduqca aşağı qətl nisbətlərinə malikdir. Statistik məlumatlar göstərir ki, Dubayda qəsdən adam öldürmə nisbəti illər ərzində azalaraq 0.3-cü ildə 100,000-dən 2013-ə 0.1-ci ildə 100,000-ə enib, Statista. Daha geniş səviyyədə, 2018-ci ildə BƏƏ-də adam öldürmə nisbəti 2012 nəfərə 2.6 təşkil edib ki, bu da həmin dövr üçün 100,000 nəfərə 6.3 olan qlobal orta göstəricidən əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdır. Bundan əlavə, Dubay Polisinin 100,000-cü ilin birinci yarısı üçün Böyük Cinayət Statistikası hesabatında 2014 əhaliyə 0.3 qəsdən adam öldürmə nisbəti qeydə alınıb. Bu yaxınlarda, 100,000-ci ildə BƏƏ-də adam öldürmə nisbəti 2021 əhaliyə 0.5 hadisə olduğu bildirildi.
İmtina: Cinayət statistikası zamanla dəyişə bilər və oxucular Dubay və BƏƏ-də qətl nisbətləri ilə bağlı ən aktual məlumatları əldə etmək üçün etibarlı mənbələrdən ən son rəsmi məlumatlara müraciət etməlidirlər.
BƏƏ-də qətldə ittiham olunan şəxslərin hüquqları hansılardır?
- Ədalətli məhkəmə araşdırması hüququ: Ayrı-seçkilik olmadan qərəzsiz və ədalətli hüquqi prosesi təmin edir.
- Hüquqi nümayəndəlik hüququ: Təqsirləndirilən şəxsə vəkillə işini müdafiə etməyə imkan verir.
- Sübut və şahidlər təqdim etmək hüququ: Təqsirləndirilən şəxsə dəstəkləyici məlumat və ifadə vermək imkanı verir.
- Hökmdən apellyasiya şikayəti vermək hüququ: Təqsirləndirilən şəxsə məhkəmənin qərarından yuxarı məhkəmə kanalları ilə etiraz etməyə imkan verir.
- Zəruri hallarda tərcümə xidmətləri almaq hüququ: Qanuni proseslər zamanı ərəb dili bilməyənlərə dil yardımı göstərir.
- Günahı sübuta yetirilənə qədər təqsirsizlik prezumpsiyası: Təqsirləndirilən şəxslərin təqsiri ağlabatan şübhələr olmadan sübuta yetirilmədikdə təqsirsiz sayılır.
Qəsdən adam öldürmə nədir?
Birinci dərəcəli qətl və ya qəsdən adam öldürmə kimi də tanınan qəsdən adam öldürmə, başqa bir insanın qəsdən və planlı şəkildə öldürülməsinə aiddir. Bu, şüurlu bir qərar və kiminsə həyatını almaq üçün əvvəlcədən planlaşdırmağı əhatə edir. Bu qəsdən adam öldürmənin bu növü çox vaxt adam öldürmənin ən ağır forması hesab olunur, çünki o, əvvəlcədən düşünülmüş qəsdən və cinayəti qəsdən törətməkdən ibarətdir.
Qəsdən adam öldürmə işlərində cinayəti törədən şəxs adətən əməli əvvəlcədən düşünmüş, hazırlıq görmüş və qətli hesablanmış şəkildə həyata keçirmişdir. Bu, silah əldə etməyi, cinayətin vaxtını və yerini planlaşdırmağı və ya sübutları gizlətmək üçün addımlar atmağı əhatə edə bilər. Qəsdən adam öldürmə, qəsdən adam öldürmə və ya ehtirasla törədilən cinayətlər kimi adam öldürmənin digər formalarından fərqlənir ki, burada qətl anın istisində və ya əvvəlcədən düşünmədən baş verə bilər.
BƏƏ qəsdən adam öldürmə, təsadüfi qətllərlə necə davranır?
BƏƏ hüquq sistemi qəsdən adam öldürmə ilə təsadüfi qətllər arasında aydın fərq qoyur. Qəsdən adam öldürmə, qəsd sübuta yetirildiyi təqdirdə ölüm və ya ömürlük həbslə cəzalandırılır, təsadüfi qətllər isə yüngülləşdirici amillərdən asılı olaraq cəzaların, cərimələrin və ya qan pulunun azaldılması ilə nəticələnə bilər. BƏƏ-nin adam öldürmə işlərinə yanaşması cəzanın cinayətin ağırlığına uyğun olmasını təmin etməklə ədaləti təmin etmək, eyni zamanda konkret halları nəzərə almaq və həm qəsdən, həm də qəsdən adam öldürmələrdə ədalətli məhkəmə araşdırmasına imkan vermək məqsədi daşıyır.
